Azoren – Spanje

‘Stop, stop, stop!’ Te laat. Voor de kraandrijver het ophijsen van Bojangles staakt, heeft de achterste sling van de hijsinstallatie om de schroefas van Bojangles gezeten. Er liep plotseling een golf door de haven die Bojangles in de nis waarin gehesen wordt naar achter en vervolgens naar voren heeft geduwd. Blijkbaar is daardoor de achterste hijssling verplaatst. Het schip zakt snel weer het water in en moet opnieuw worden gepositioneerd. We doen een tweede poging en niet veel later staat Bojangles op de kant. Gespannen rennen we naar de schroef en hopen dat we geen schade hebben. “Oh nee!’, het is meteen duidelijk. De achterste schroefas-kering is beschadigd en de schroefas blijkt krom. ‘Hier eindigen we dus’ is onze eerste gedachte. ‘Hoe krijgen we dit hier ooit gerepareerd?’

 

 

 

We liggen in Vila Franca do Campo, een vissersdorp een paar mijl van de grote stad Ponta Delgado, op het eiland Sao Miguel, Azoren. Een paar uur eerder is Stefan aan boord gekomen om samen met ons de oversteek naar Engeland te maken. Voor we de oceaan opvaren zeilen we eerst langs het eiland naar Vila Franca omdat we graag een kleine aanpassing aan het roer willen doen. We horen het af en toe tikken en hebben duidelijk waar het door komt. Met een klein spacertje dat Stefan bij zich heeft en door Wim van Rootselaar is gemaakt (dank!), is het probleem zo verholpen. Een kwartiertje op de kant staan is genoeg. Helaas is de bootlift in Ponta Delgado al een half jaar kapot (en frappanter, al een half jaar niet gerepareerd) en worden we doorverwezen naar het dorpje ‘om de hoek’.

En daar staan we dan. Een redelijk kleine aanpassing is in een redelijke grote ramp uitgelopen. Hoe gaan we dit probleem tackelen? We zien Bojangles al staan verpieteren in dit onbenullige plaatsje terwijl wij met alle koffers in het vliegtuig zitten. Einde reis.

We hebben de mazzel dat de lasser, Jozef, die we geregeld hadden voor het roer, goed engels spreekt en bovendien enorm adequaat is. We springen in zijn pickup en regelen bokken in Ponta Delgado, zodat we Bojangles veilig op de kant kunnen installeren. Als die eenmaal (enigszins stevig) staat kunnen we verder met inventariseren van wat er aan de hand is en hoe we de boel kunnen repareren. Stefan is scheepsbouwer, dat maakt het voor ons veel makkelijker in te schatten wat reëel is en wat niet.

Na twee dagen bellen, mailen en uitzoekwerk wordt het ons duidelijk dat we op de Azoren niets te zoeken hebben als we het probleem 100% goed willen repareren, volgens de Najad norm. Bovendien hebben we geen benul wanneer een reparatie hier überhaupt klaar zou zijn. ‘We moeten hier weg’ pruttel ik. Tot onze verrassing worden we in dit idee gesteund door onze verzekeraar. De mensen van Pantaenius zijn bijzonder hulpvaardig en blijkbaar is ook hun conclusie dat we Bojangles beter naar het vaste land van Europa kunnen verkassen. Bij a Coruna, in Sada, is een goede werf, waar, zo blijkt uiteindelijk, ook Jet Key een serieuze reparatie aan haar boot heeft laten doen twee jaar terug. Jet schakelt de werf meteen in en voor we überhaupt bedacht hebben of we willen gaat varen blijkt dat we daar meteen welkom zijn.

‘Even naar Spanje zeilen dus’. We trekken een biertje open en laten de betekenis daarvan bezinken. Off shore wedstrijden worden ook gezeild zonder te motoren. Honderden, nee, duizenden jaren lang bevoeren onze voorgangers de wereldzeeën zonder motor. We hebben als geluk bij dit ongeluk de kids niet aan boord. Leuke argumenten vóór.

Maar wedstrijdboten hebben wél een werkende motor aan boord, het weer is vrij instabiel de afgelopen weken, Stefan heeft niet eindeloos de tijd, we moeten een paar drukke scheepvaartroutes door. Argumenten tégen te over.

We besluiten een paar bevriende zeilcracks te bellen en te vragen of ons idee niet onzinnig is. We leggen het plan voor en worden tot onze schrik bevestigd in de gedachte dat we dit ‘gewoon’ moeten gaan doen. Wat wel helder is: over boord gaan is nooit aanbevelenswaardig, maar onder de komende omstandigheden zeker letaal. Voordat we onder zeil een man over boord teruggevonden hebben… Niet aan denken. ‘Continu zwemvesten aan’ en ‘altijd aanlijnen buiten de kuip’ spreken af. Streng verboden over de reling te kieperen.

Er komt een weergaatje aan lijkt het. Tot die tijd brengen we de boot in orde voor een oversteek zonder motor. De schroef halen we weg en de beschadigde kering maken we waterdicht. De verzekering is akkoord en de bevoorrading geregeld. Een oude rot van Najad geeft ons duidelijke aanwijzingen voor de reparatie en helpt ons de juiste onderdelen te bestellen, die we vast naar Soest laten verschepen. Tussen de bedrijven door lukt het ons ook nog een mooie wandeling te maken naar een kratermeer in de buurt en genieten we van de gastvrijheid van Jozef, die ons de plaatselijke folklore laat meebeleven.

 

 

 

 

 

We kunnen. Langzaam zakt Bojangles het water weer in en uiteindelijk arriveert ook nog een sleepbootje dat ons een zet de haven uit geeft. Dan hijsen we zeil en begint onze tocht van een mijl of 850.

Gelukkig waait het lekker. Soms. Na tien minuten liggen we stil. De wind is weg, we liggen geparkeerd in de luwte van een gigantische vulkaan. Onwillekeurig bewegen onze handen naar de startsleutel van de motor… Oké, oké, we dobberen gewoon door, even wennen jongens.

Nog een paar keer lijkt Sao Miguel ons niet los te willen laten. In deze korte oefeningen van totale dobbering leren we dat er steeds een einde komt aan windstilte. Relaxed is het gedobber echter nog allerminst. We zijn nog geen uur weg en nu vragen we ons nu al af waar we aan begonnen zijn.

Dan hebben we vrije wind en kunnen we varen. We koersen in de noordoostelijke bries naar het oosten, op Marokko af. De vrije wind geeft lekker wat golven, die Stefan en Caatje niet echt kunnen waarderen. Inslingeren is het programma, en zo hoog als comfortabel is aan de wind varen. Ondanks aardig wat wind over dek stuiven we niet voort. De korte golven spelen ons parten.

Als de wind krimp kunnen we de koers verleggen naar het noorden. Op Coruna afsturen zit er niet in, want die route wordt plotseling door een gigantische hogedrukgebied geblokkeerd. Twee daagjes er doorheen puffen kan niet, dus moeten we er óm heen.

 

 

Terwijl we uit Soest over de iridium-mail de meest heerlijke berichten krijgen over het verblijf van de kinderen in hun kuuroord, beginnen ook wij langzamerhand te ontspannen. Stefan doet een jaarlijkse poging de biografie van Napoleon te knakken, de e-reader maakt overuren en ‘Wees Onzichtbaar’ levert regelmatig inspiratie tot een gesprek over onze jeugd. Voor Caatje en mij is het een geheel nieuwe ervaring: eindeloos lezen. Zee leeg, hoofd leeg, boot vaart: zo is het wel weer te doen.

De nieuwste lure gaat de plomp in, aan de hengel (in plaats van een vaste lijn) en zowaar vangen we een in de schemer een tonijntje. De tweede pas dit jaar! De volgende dag kunnen we genieten van ‘vier bereidingen van tonijn’ en denken met weemoed terug aan het kerstdiner met Hans en Roos. Waren we nog nét op de heenreis.

 

 

De wind neemt af. We pielen net zo lang tot de halfwinder vol blijft staan. We lopen nog ruim boven de vier knopen en dat voelt acceptabel. De crossing van SXM naar de Azoren bracht ook al perioden van weinig wind, dus na een jaar voor de wind racen zijn we niet meteen ontzet als de bootsnelheid wegzakt.

Met argusogen zien we een dag later de 2 regelmatig in beeld komen op de snelheidsmeter. Vijf knopen wind, 2.9 knopen boatspeed, 5 knoopjes over dek. Dit is dun aan het worden. Gelukkig nemen de golven af en levert dat relatief meer snelheid op. SOG tegen de 4 knopen bij 6 knopen wind, lekker bezig BJ! We hopen dat de uitdijende diepblauwe gebieden in de gribs, die staan voor totale blakte, te negatief voorspellen. Er staat vast nog wel wát wind.

 

 

Alles valt in. De halfwinder vouwt zich geluidloos om de voorstag, het grootzeil hangt in de mast als overtollig vel aan een benig skelet. Lichte swell brengt het geheel af en toe in beweging, maar tot zeilen leidt dat niet meer. We liggen geparkeerd. Na twee uur voelen we een zuchtje. Snel de slurf weer omhoog, druk pakken: 1.8 knopen varen levert ook mijlen naar Spanje op. Het blijkt van korte duur. We zien geen rimpeling meer op de plas, geen wolkje aan de lucht. Stilte resteert. Acceptatie is er al gegroeid de afgelopen uren, we zien zelfs de grap wel in van deze situatie: we strijken alle zeilen en gaan maar weer lezen. Als we een 0% sundowner drinken concluderen we dat we het niet slecht hebben. We hebben ons over gegeven aan de situatie en hebben eigenlijk een fantastische memorabele tijd met z’n drietjes. Wie drijft er anno nu nou dagen lang doodstil in de zee, en dat dan niet in een reddingsvlot? Een overdaad aan voedsel hebben we aan boord, kunnen douchen wanneer we willen, een tukje doen als we zin hebben. Je zou dit bijna een aanrader noemen.

 

 

In de nacht horen we het bekende gesis van water dat met kracht de lucht in wordt gespoten. We zien ze niet maar weten zeker: walvissen, vlakbij. Omdat er geen wind is en de boot dus stil ligt, horen we alles in de verre omtrek. Overdag spotten we ze zo wel snel: walvissen die in twee richtingen langs ons trekken. We kijken ze na als ze achter de horizon verdwijnen. Mazzelaars, met hun mechanische voortstuwing.

 

Na meer dan een etmaal dobberen steekt er een minimaal briesje op. ‘Hijs de zeilen!’ Eerst moeten we de zes mijl goed maken die we op de zeestroming weer richting de Azoren dreven. We moeten scherp aan de wind zeilen. Daardoor hebben we extra ‘schijnbare wind’ en omdat die factor relatief groot is maken we vreselijke ‘tack-hoeken’. Maar we maken wel fantastische veel vaart met heel weinig wind. Met superlicht weer halen we met ons volgestouwde schip makkelijk als boatspeed de werkelijke windsnelheid gedeeld door twee.

 

 

Met de neus bovenop de gribfiles bespreken we onze tactiek. We zeilen wedstrijd tegen de elementen. En tegen het vrachtverkeer. Op de AIS hebben we al aangegeven geen motor te kunnen gebruiken. Als er een oceaanreus in de buurt komt en de koersen enigszins dichtbij kruisen roepen we ze op. Het wordt duidelijk dat de stuurlui geen benul hebben van onze (gebrekkige) mogelijkheden. De meest gestelde vraag is of we koers en snelheid willen handhaven. Bij een variabel windje is dat helaas niet toe te zeggen. Gewillig zijn de stuurlui steeds wel en ook uiteindelijk steeds bereid ruim achter ons langs te lopen. We krijgen zelfs hulp aangeboden over de VHF van een Nederlands vrachtschip. Erg aardig, niet nodig, wij doen dit vrijwillig…heus.

 

 

Wegvaren was al geen sinecure, vanuit de Azoren, we beginnen nu na te denken over onze aankomst in Spanje. Een opschietertje in de haven is niet per se logisch met 16 ton aan schip en maar 1 kans het goed te doen. Bovendien: is er straks wel wind in de ria? Er is daar ook vrachtverkeer. De werf geeft aan ons op te willen pikken voor de haven. Is een mooie optie. We nemen ook vast contact op met de reddingsbrigade van a Coruna. Ze zijn enorm hulpvaardig en zullen stand by staan.

Om niet in een ‘lager wal situatie’ in de problemen te raken sturen we ruim boven de noordwest kaap van Spanje. Zo maken we nogal wat te veel mijlen, maar we willen niet met een acceleratie wind, of gewoon met de bekende harde wind bij Kaap Finisterre, vanaf lager wal weg moeten knuppelen.  Wat we ook niet willen is ‘een onbekende kust’ aanlopen in het donker. Dat hebben we een heel jaar vermeden en nu, zonder motor, is het vasthouden aan dit adagium nog meer aan de orde dan voorheen. We berekenen of we moeten gas geven of remmen, want met de huidige snelheid komen we precies midden in de nacht aan. Gas geven is aantrekkelijk -dag minder op zee- maar ook riskant want als er plots minder wind is komen we alsnog in het donker aan en bijliggen op lager wal is geen optie. Remmen, na al cumulatief bijna 48 uur stil liggen, voelt vreselijk. Toch besluiten we de vaart eruit te halen. In plaats van tegen de 7 lopen we nu 4-5 knopen en het vaart oncomfortabel met te klein tuig. Wederom doen we een oefening in geduld. Een oefening voor gevorderden…

 

 

Als we in de schemer onze vislijn willen weghalen bijt er weer een tonijn. Dit hadden we nou nooit verwacht. We varen nog geen 4 knopen! Welkom aan boord, we weten er raad mee. Volgens de visbijbel moet je overigens een postmortale frontale lobectomie doen en daarna het spinale kanaal canuleren met een nylon draad om het vlees optimaal te preserveren. Aangezien het werkende leven er binnenkort aan zit te komen en we alle tijd hebben wordt het scalpel uit de verbanddoos gehaald. Wel raar trouwens dat de wind wat lijkt af te nemen. We kunnen het land nu bijna zien en we hadden minstens 15 knopen wind verwacht.

 

 

Land in zicht! En dat gaat nog lang zo blijven. In de ochtendschemer op 20 mijl uit de kust is er geen zuchtje wind meer over. Een minuscuul pluspuntje is dat we net door de drukste scheepvaartroute heen gevaren zijn voor we weer volledig stilvallen. Nu is het niet echt leuk meer. Dit voelt als struikelen voor de finish. We hebben een paar uur geleden nog op de rem getrapt nota bene en nou dit! ‘ER ZOU HIER WIND MOETEN ZIJN !!!!’ ‘You have to live it first’ citeren we Duarte (tijdens een andere gedenkwaardige zeiltocht op de oceaan) en weten dat deze tocht pas legendarisch is als we weer aan land zijn. Het kan niet al te lang meer duren.

 

Caatje wordt wakker van vreemde geluiden. Wat piept daar zo in de boot? Het blijken de tientallen dolfijnen die al uren om de boot spelen. Omdat ons stilgevallen schip geen geluid meer maakt, horen we de uitgelaten dolfijnen met elkaar communiceren door de romp heen. Een prachtige pleister op onze finale dobberpartij.

 

In de middag pakt de wind weer op en we varen met een lekker vaartje op a Coruna af. We sturen wat meer naar het oosten en varen de ria van Sada in. Na wat belwerk lukt het ons het beloofde sleeptje te organiseren. Ondertussen varen we met een sterk gereefd tuig lusjes voor de haven. Een sleepbootje met bemanning blijkt een speedbootje met de perfect Spaans sprekende werfeigenaar. We strijken de zeilen en binden het bootje langszij. Op alle mogelijke manieren verzoekende de vaart uit ons schip te halen (handen, voeten, Portugees, Engels, Spaans) stomen we op een langs-steiger af waaraan nog een ander scheepje ligt. Dit gaat nog steeds véél te snel. Nog drie meter, twee, één, voorlijn, half, achterlijn, we liggen. Niet te geloven! We liggen! Zonder motor, iedereen gezond, zonder een schrammetje, veilig in Spanje. Wat een opluchting!  We liggen menson, we liggen!

 

 

 

Een paar uur laten zitten we met z’n drieën aan de tapas in a Coruna en proosten op een 100% zeiltocht. Wat was het een bijzondere uitdaging, wat was het gaaf, gezellig, af en toe frustrerend maar vooral legendarisch. En we proosten op Steef. Wat was het ongelofelijk fijn dat hij deze reis van de partij was. In Vila Franca, waar hij ons hielp met alle technische facetten en tijdens onze zeiltocht waarin zijn humoristische en stoïcijnse wezen de luchtigheid en rust bracht die Caatje en ik met z’n tweetjes vast af en toe hadden ontbeerd. Dank!